Co robić, kiedy dziecko boi się burzy, ciemności, wody itp.? Czy rzeczywiście strach jest tym, co trzeba zwalczać? Okazuje się, że uczucie niepokoju w obliczu bliskości jakiejś rzeczywistej krzywdy nie jest bezużyteczne, a bojaźliwa osoba nie jest słaba. Warto jednak nie dopuścić do tego, by strach przejął kontrolę nad życiem. Jak poradzić sobie ze strachem u dziecka? Zobacz!
Nie taki strach straszny…
Z biologicznego punktu widzenia strach to reakcja adaptacyjna zapewniająca przeżycie. Z neurologicznego zaś wynika z aktywacji mózgowego ciała migdałowatego, wchodzącego w skład układu limbicznego w płacie skroniowym. Jego odczuwanie wywołuje szereg reakcji fizycznych, takich jak kołatanie serca, pocenie się, rozszerzenie źrenic, drżenie ciała, płacz itp. Niekoniecznie jednak jest to coś złego.
Przede wszystkim musisz porzucić szeroko rozpowszechnioną koncepcję, która postrzega strach w negatywny sposób: strach jest negatywny, nie wolno się bać, strach jest bezużyteczny i oznacza słabość. Strach jest równie ważny w życiu dzieci i dorosłych jak inne emocje i uczucia ułatwiające przetrwanie, takie jak smutek, wstyd, wstręt, radość, satysfakcja czy stres. Strach ostrzega człowieka przed nadchodzącymi lub nieznanymi zagrożeniami i aktywuje funkcje adaptacyjne. Głównym celem strachu jest, paradoksalnie, obrona i kształtowanie siebie. To swego rodzaju trening psychologiczny oparty na doświadczeniach, które stopniowo się kształtują, zwłaszcza w życiu dzieci.
Kiedy strach staje się zagrożeniem?
Tak naprawdę sam strach może przynieść też korzyści. Przykładowo:
· strach przed ciemnością uczy ostrożności i zbadania sytuacji przed wejściem do ciemnego miejsca;
· ze strachu przed obcymi dziecko uczy się nie ufać każdemu;
· strach przed sprawdzianem pomaga lepiej się nauczyć;
· strach przed kompromitacją sprawia, że dziecko uczy się norm społecznych;
· strach przed brakiem przyjaciół wpływa na to, że ludzie stają się bardziej przyjacielscy i towarzyscy;
· strach przed popełnianiem błędów uczy przygotowywać się do zadań z poświęceniem.
Problemy rodzą się wtedy gdy strach przestaje być zwykłym strachem i przybiera formę lęków lub fobii. Lęk jest reakcją psychofizjologiczną wywołaną postrzeganiem czegoś jako potencjalnego zagrożenia. Natomiast fobia oznacza brak kontroli strachu i niezdolność społeczną do stawania w obliczu bodźca wywołującego taką reakcję. Lęki i fobie u dzieci to problemy, z którymi bardzo często rodzice zgłaszają się do psychologów.
Jak radzić sobie ze strachem u dziecka?
Co robić, by strach nie przeszedł w lęk i nie stał się fobią?
· Zachowaj spokój i bądź cierpliwy: wyjaśnij, że strach nie jest wstydem, ale nie jest też powodem do zmartwień.
· Ustal „dziecięce strachy”, którym warto stawić czoła i je pokonać.
· Bądź dobrym przykładem.
· Zachęcaj do stopniowego zbliżania się do rzeczy wywołujących takie uczucie np. obserwowania burzy przez okno, oswajania się z ciemnością podczas snu.
· Okazuj miłość i szacunek: dziecko musi czuć, że ma w Tobie wsparcie.
· Wspieraj i gratuluj każdej próby pokonania strachu.
Czego nie robić, gdy dziecko się boi?
· Nie krytykuj i nie karć za to, że odczuwa strach.
· Nie śmiej się, nie mów sarkastycznie o strachu swojego dziecka w obecności innych ludzi.
· Nie zmuszaj na siłę do stawienia temu czoła.
· Nigdy nie mów takich zwrotów jak: Co za bzdury!, Tu nic nie ma!, Przestań z tego powodu płakać!
· Nie używaj bodźców wywołujących strach, aby zmusić je do posłuszeństwa.
Praktyczne porady: Twórz historie z fikcyjnymi postaciami, które przeżywają sceny podobne do strachu Twojego dziecka, a na koniec pokaż, jak udało im się przezwyciężyć to uczucie. Pozwól dziecku uczestniczyć w historii i poproś o pomoc w stworzeniu zakończenia. Możesz też tworzyć mantry, piosenki lub wierszyki ze swoim dzieckiem, które będą dodawały mu odwagi w obliczu strachu, np. Ciemność jest światłem, które poszło spać, więc i ja nie mam się czego bać. Oczka zamykam i idę spać, by rano ze światłem wstać!
Jednocześnie jako rodzic musisz pamiętać, że ważna jest obserwacja zachowań dziecka. Kiedy strach zakłóca rutynę lub uniemożliwia dziecku wykonywanie czynności, które sprawiały mu przyjemność, gdy Twoja pociecha zamyka się na świat, problem zasługuje na większą uwagę. Jeśli zauważysz coś tak niepokojącego, nie wahaj się zwrócić o pomoc do psychologa dziecięcego.
Zobacz nasze poprzednie artykuły:
