Lęk przed klasówką, lęk przed oceną ? jak pomóc dziecku go pokonać?

, 17 października 2025 r.

udostępnij:

W kontekście szkolnym oceny stanowią poważny problem i źródło stresu dla wielu uczniów, często wywołując lęk. Twoje dziecko płacze na samą myśl o sprawdzianie? A może czerwieni się, oblewa potem i nie może wydobyć z siebie słowa wywołane do ustnej odpowiedzi? Taki stan nie jest zwykłym stresem, lecz reakcją lękową, która utrudnia codzienne funkcjonowanie w szkole i w grupie rówieśniczej. Zobacz, jak możesz pomóc uczniowi lepiej poradzić sobie w tych problematycznych sytuacjach.

Oceny w szkole a lęk – skąd się bierze?

Lęk to reakcja na bodziec postrzegany jako niebezpieczeństwo lub zagrożenie. Jego objawy są związane z reakcjami fizjologicznymi (np. przyspieszone bicie serca, pocenie się, drżenie rąk lub całego ciała, czerwienienie twarzy itp.) oraz reakcjami psychologicznymi, takimi jak zmiany emocjonalne, wzmożone zaniepokojenie i nerwowość. Podobnie jak strach pozwala aktywować stan czujności w obliczu zbliżającego się zagrożenia. Jednak gdy lęk staje się nieuregulowany i wymyka się spod kontroli, przestaje spełniać swoją funkcję czujności, stając się patologiczny i znacząco zakłócając życie jednostki.

W kontekście szkolnym często to system sprawdzania wiedzy jest źródłem stresu i budzi lęk u wielu uczniów. Dlaczego? Z jednej strony jest to reakcja lękowa przed samym ocenianiem, począwszy od nauczyciela, który wystawi ocenę, przez rówieśników i ich komentarze, po rodziców lub opiekunów i ich zadowolenie. Dzieci czasami boją się stać ofiarą krytyki, opinii, poglądu, ale także mają lęk przed tym, że nie sprostają czyimś wymaganiom. Niejednokrotnie to presja ze strony dorosłych lub porównywanie z innymi są największymi źródłami lękowych reakcji.

Lęk przed klasówką i oceną – jakie może mieć konsekwencje?

Niektóre problemy powodowane przez lęk u uczniów znajdują odzwierciedlenie w tym, jak wpływają one na ich zdolność myślenia (procesy poznawcze). Prowadzą również do trudności z pamięcią, koncentracją uwagi oraz zarządzaniem czasem lub zadaniami. Problemy te mogą mieć również inne konsekwencje dla uczniów, takie jak niska motywacja, niska samoocena i frustracja. Lęk przed ocenianiem w szkole może dawać się we znaki i negatywnie wpływać na samopoczucie, wyniki w nauce ucznia oraz kontakty z rówieśnikami.

Co ważne, reakcja lękowa może objawiać się na różne sposoby. Fizycznie, poznawczo i behawioralnie, przed i/lub w trakcie sprawdzianu, a nawet dzień lub kilka dni wcześniej. Przyjrzyj się kilku przykładom sygnałów ostrzegawczych, jakie mogą dawać dzieci.

Skarżenie się na bóle brzucha, bóle głowy, większe napięcie mięśni, pobudzenie, trudności z zasypianiem lub niespokojny sen.
Mówienie „nie dam rady”, „dostanę złą ocenę”, „jestem głupi”, „nic nie wiem”.
Narzekanie na „luki w wiedzy” lub problemy z nauką przedmiotów, które do tej pory nie sprawiały trudności.
Większy perfekcjonizm, poświęcanie więcej czasu na naukę (o wiele za dużo) lub zwlekanie i odkładanie obowiązków szkolnych na później.
Płaczliwość, zły nastrój, odmowa chodzenia do szkoły.

Na szczęście w wielu przypadkach tego typu lęk można opanować i kontrolować bez uciekania się do leków.

Lęk przed ocenianiem w szkole – jak pomóc dziecku?

Jako rodzic lub opiekun możesz pomóc swojemu dziecku w takich sytuacjach i zapobiegać nadmiernemu lękowi. Najważniejsze jest, by działać szybko i nie dopuścić do tego, żeby negatywnie wpływał na wyniki w nauce i pewność siebie ucznia. Co możesz zrobić? Oto kilka praktycznych wskazówek.

Pomóż dziecku nazwać to, co czuje i skup się na tym, że potrafi poradzić sobie ze swoim lękiem. Możesz powiedzieć coś w stylu: „Twój lęk narasta i sprawia, że czujesz się niekomfortowo, prawda? Zróbmy coś, żeby cię uspokoić”. Wypróbuj ćwiczenia relaksacyjne (np. głębokie oddychanie, napinanie i rozluźnianie mięśni) lub inną aktywność odciągającą uwagę od lękowego bodźca.
Daj wyraźnie do zrozumienia, że wysiłek jest ważniejszy niż sama ocena. Na przykład: „Wiem, że się poświęciłeś, więc jesteśmy dumni z twojego wysiłku”. „Tak się czasami zdarza. Następnym razem pójdzie ci lepiej. Dasz radę!”.
Kiedy dziecko się uczy, nie wywołuj na nim presji. Nie próbuj przyspieszać pochłaniania wiedzy, bo w ten sposób budujesz tylko niechęć i większe problemy z koncentracją.
Unikaj komentarzy porównujących oceny Twojego dziecka do ocen kolegów z klasy lub rodzeństwa.
Pomóż uczniowi zapamiętać sukcesy i rzeczy, które dobrze robi w życiu codziennym, aby znał swoją wartość i skupiał się na pozytywnych aspektach.
Zachęcaj do ćwiczeń fizycznych i przebywania na świeżym powietrzu, gdyż są one doskonałym sposobem na rozładowanie napięcia.

Jeśli Twoje dziecko nadal wyraża negatywne myśli i odczuwa silny lęk podczas sprawdzianów lub wystawiania ocen, nie wahaj się skonsultować z psychologiem. Przy użyciu odpowiednich technik specjalista może pomóc uczniowi rozwinąć strategie poznawcze pozwalające mu lepiej radzić sobie z lękiem i panować nad jego wyzwalaczami.

Zobacz inne artykuły z Kąciku Rodzica:

Zobacz również naszego bloga:

« poprzedni