Na początku, warto rozróżnić myśli rezygnacyjne od myśli samobójczych. Można powiedzieć, że myśli rezygnacyjnych doświadcza każdy człowiek, w tzw. momentach kryzysowych. Są to myśli, typu: Moje życie nie ma sensu, Jestem bezwartościowa/bezwartościowy, Wszystko czego się dotknę, to się rozwala, Po co ja w ogóle żyję?. Natomiast myśli samobójcze, to konkretne plany pozbawienia siebie życia. Jest to istotny podział.
Jednak oczywistym jest, że rodzicowi może być trudno dokonać, takiego rozróżnienia. Z racji tego, rodzic może zgłosić się do specjalisty, w celu dokonania diagnozy różnicowej.
Prawdą jest, że występowanie myśli samobójczych, nie musi być od razu powiązane z występowaniem depresji. Obecność myśli samobójczych, a tym bardziej rezygnacyjnych, w okresie dorastania jest naturalnym zjawiskiem. Okres dojrzewania jest nierozerwalnie związany z występowaniem wielu napięć i stresu, a to z kolei jest podatny grunt do wystąpienia wyżej wskazanych myśli.
Należy podkreślić, że jeśli dziecko ujawnia przed rodzicem myśli samobójcze, to jest to oznaka zaufania. Przede wszystkim zaufania w to, że rodzic nie oceni i postara się pomóc.
• O myślach samobójczych trzeba rozmawiać – nie jest dobrym pomysłem unikanie tego wrażliwego tematu lub go bagatelizowanie.
• Pytania, jakie można zadawać dziecku, to: Jak często się pojawiają? Czy są bardzo męczące/natarczywe? Jaka jest ich treść? Czy łatwo odchodzą?
• Można zaproponować wspólną grę lub obraz/rysunek w celu zilustrowania myśli samobójczych – ta technika jest szczególnie pomocna u młodszych dzieci.
• Nierzadko zdarza się, że myśli i tendencje samobójcze słabną na sile, kiedy młody dorosły ma możliwość; tzn. przestrzeń, do rozmowy o nich.
• Kluczowe jest przyjmowanie empatycznej postawy przez rodzica/opiekuna. Mam tutaj na myśli, nieocenianie i nie kategoryzowanie zbyt szybkie występujących myśli, jako coś czym dziecko chce zyskać wyłącznie uwagę lub wymusić coś na rodzicu.
• Szczególnie należy unikać komunikatów sugerujących lub wprost zabraniających myślenia o śmierci. Taka postawa prawdopodobnie wzmocni obecny problem.
• Trzeba uczyć dzieci traktowania swoich myśli z dystansem i obserwowania ich. Na przykład, za każdym razem, gdy znowu pojawią się myśli o samobójstwie, dziecko może powtarzać sobie „To tylko myśl” lub „Chcę zatroszczyć się o siebie w tym momencie, o swoje życie”.
• Myśli przychodzą i odchodzą; myśli nie są faktami. To, że dziecko myśli o sobie, że jest złe i czuje się źle, to wcale nie znaczy, że takie właśnie jest. Warto to uświadamiać dzieciom.
Kluczowe jest, aby rozpoznać, w jakich sytuacjach te myśli przychodzą. Czy dzieje się to po kłótni rodziców, czy po tym jak w szkole wydarzy się coś przykrego? Czy może od razu po wstaniu z łóżka?
Ważne, aby wspierać dziecko w obserwacji – co poprzedza myśli „s”? jakie uczucia się wtedy pojawiają? Kiedy myśli stają się silniejsze, a kiedy słabsze? Kiedy znikają, w jakich sytuacjach? Można ustalić z dzieckiem „Plan kryzysowy” – tzn. co może zrobić, kiedy myśli będą go nachodzić, jak może przerwać tę gonitwę myśli, kto może mu pomóc, z kim może porozmawiać? Naturalnie, wizyta w poradni zdrowia psychicznego jest jak najbardziej wskazana, co jednak nie zwalnia rodziców z pomocy swoim dzieciom w tym, czego one doświadczają. Myśli samobójcze najczęściej informują o jakimś problemie, z którym dziecko sobie nie radzi. Może okazać się to, np. poczucie bycia gorszym od innych, poczucie bycia przeszkodą dla rodziców, lęk przed przyszłością, silne napięcie, czy uczucie pustki.
1. Nie krytykuj za myśli samobójcze.
2. Nie karz dziecka za myśli samobójcze.
3. Nie dawaj obietnic, np. jak przestaniesz tak myśleć, to pozwolę ci na spotkanie z koleżankami/kolegami.
4. Każdego dnia poświęcaj uwagę swojemu dziecku, interesuj się nim i pozwalaj na okazywanie wszystkich uczuć – przyjemnych i nieprzyjemnych.
Pamiętaj, że myśli samobójcze dziecka świadczą o tym, że doświadcza ono trudności/problemów - a nie, że jesteś złym rodzicem!
