Odporność organizmu zależy od wielu czynników i zmienia się wraz z rozwojem człowieka, stylem życia oraz jego nawykami żywieniowymi. Układ immunologiczny ma za zadanie chronić organizm przed atakującymi go drobnoustrojami. Podczas życia uczy się czy i jak reagować na poszczególne mikroorganizmy wytwarzając między innymi przeciwciała, dzięki którym z czasem nabywa odporność.
Część flory bakteryjnej, która jest niezbędna do odpowiedniego funkcjonowania organizmu otrzymujemy już w życiu płodowym, a bakterie towarzyszą nam praktycznie od początku naszego życia. W ciąży matka dzieli się swoją florą bakteryjną z dzieckiem.
Jej skład zależy od stanu zdrowia ciężarnej, stylu życia, a także od jej diety. Bakterie przenikają do dziecka poprzez pępowinę oraz wody płodowe, zasiedlając przewód pokarmowy. Następne w przypadku porodu poprzez cesarskie cięcie styka się z mikroorganizmami bytującymi w szpitalu i na skórze, ubraniach mamy. Podczas porodu naturalnego noworodek dodatkowo połyka bakterie z dróg rodnych ciężarnej.
Kolejne drobnoustroje, przeciwciała, błonnik pokarmowy spożywane są wraz z pierwszym mlekiem zwanym siarą oraz z kolejnymi karmieniami. Szczepy oraz proporcje pomiędzy poszczególnymi bakteriami są indywidualne dla każdej kobiety, a skład całego mleka zmienia się wraz z potrzebami dziecka. W przypadku dzieci karmionych sztucznie producenci starają się, aby skład mleka był jak najbardziej zbliżony do mleka kobiecego i zawierał cenne składniki odżywcze również wspierające odporność organizmu.
Kolejną duża rewolucją dla flory bakteryjnej jelit jest rozszerzanie diety. Powinno odbywać w odpowiednim czasie nie wcześniej niż w 17 tygodniu, a nie później niż w 26 tygodniu życia niemowlęcia. Najważniejszym aspektem jest gotowość dziecka musi stabilnie siedzieć (z podparciem lub nie), być zainteresowane jedzeniem nie wypychać/ wypluwać go, próbować przeżuwać, chwytać i wkładać do buzi. Zazwyczaj jelita dziecka osiągają odpowiednią dojrzałość koło 6 miesiąca oraz samo niemowlę wykazuje gotowość do rozpoczęcia rozszerzania diety. W związku, z tym światowa organizacja zdrowia zaleca, właśnie w 6 miesiącu życia rozpocząć podawanie nowych pokarmów. Do tego czasu dziecko powinno spożywać wyłącznie mleko matki lub mleko modyfikowane.
Odpowiednia flora bakteryjna jelit kształtowana od najmłodszych lat jest bardzo ważna w aspekcie odporności organizmu. Drogą pokarmową trafia do organizmu nie tylko jedzenie, ale również wiele drobnoustrojów. Mogą one wywołać choroby, zatrucia lub alergie. Z drugiej strony z pokarmu do organizmu dostarczanych jest dużo substancji odżywczych wspomagających funkcjonowanie całego organizmu. Nieprawidłowy skład mikroflory bakteryjnej może wiązać się z częstszymi infekcjami zarówno przewodu pokarmowego, jak i całego organizmu.
Żywieniowo możemy wspomagać organizm w walce z infekcjami poprzez odpowiednią dietę. Powinna zawierać wszystkie niezbędne składniki im bardziej urozmaicona tym większe prawdopodobieństwo ich dostarczenia. Obfitującą w warzywa i owoce stanowiące źródło między innymi witamin (np. witaminy C), antyoksydantów i błonnika pokarmowego. Pełnoziarniste produkty zbożowe dostarczają cenne frakcje błonnika pokarmowego będące pożywką dla dobroczynnych bakterii jelitowych, ale też żelaza i cynku. Niedobór żelaza negatywnie wpływa na układ immunologiczny, dlatego też należy zadbać o odpowiednią podaż produktów bogatych w ten pierwiastek jak mięso, rośliny strączkowe oraz wcześniej wspomniane pełnoziarniste produkty zbożowe. Cynk wykazujący działanie przeciwwirusowe oraz stymulujące syntezę przeciwciał również odgrywa ważną rolę w prawidłowym działaniu układu odpornościowego. Występuje w jajach, rybach i owocach morza, chudym mięsie, orzechach, ale także nasionach roślin strączkowych. Ryby, oleje roślinne (np. z czarnuszki), orzechy oraz pestki stanowią dobre źródło kwasów omega 3 bardzo ważne dla odporności organizmu, gdyż hamują nadmierną odpowiedź układu immunologicznego na patogen. Kiszonki (ogórki, kapusta) oraz sfermentowane produkty mleczne zawierają bakterie kwasu mlekowego oraz prebiotyki stanowiące pożywkę dla nich. W pożywieniu znajdują się również związki o działaniu przeciwgrzybiczym oraz antybakteryjnym jak przyprawy (imbir, chrzan, kolendra, cynamon, goździki itd.), czosnek, cebula.
Należy też pamiętać, aby odpowiednio odbudować florę bakteryjną po infekcji zwłaszcza po antybiotykoterapii. Ważne również, aby codzienne sprawdzać datę przydatności do spożycia produktów oraz ich stan, aby nie dopuścić do infekcji pokarmowej. Zachowywać odpowiednią higienę, lecz również nie stwarzać zbyt sterylnych warunków, aby jednak organizm miał styczność z drobnoustrojami i uczył się na nie reagować. Nie można również zapomnieć o zbawiennej roli aktywności fizycznej, która również wpływa korzystnie na odporność organizmu. W sezonie od września do kwietnia należy również pamiętać o suplementacji witaminy D, gdyż z dietą nie jesteśmy w stanie jej dostarczyć.
Reasumując budowanie odporności organizmu rozpoczynamy już w życiu płodowym. Zdrową i urozmaiconą dietą jesteśmy w stanie wspomagać układ immunologiczny w walce z chorobotwórczymi drobnoustrojami. Należy zwrócić szczególną uwagę na odpowiednią podaż żelaza, błonnika pokarmowego, probiotyków (bakterii kwasu mlekowego), warzyw i owoców oraz kwasów omega 3. W przypadku wzmożonego zapotrzebowania związanego z sezonem przeziębieniowym oprócz diety możemy również sięgnąć po suplementy diety zawierające kwasy omega 3, witaminy czy cynk.
