Dziecko koleżanki waży więcej? A może pociecha zanotowała mniejszy przyrost, w tym miesiącu? U dzieci i młodzieży zarówno niedowaga, jak i nadmiar masy ciała powinien niepokoić. Dlatego też bardzo ważne jest regularne kontrolowanie wzrastania wysokości oraz masy ciała. W tym celu została stworzona siatka centylowa, która obrazuje przyrosty w danej populacji dla określonego wieku i płci dzieci i młodzieży.
Niedowaga, czyli niedobór masy ciała – poniżej 3 centyla na siatce centylowej lub niedobór powyżej 15%. U dzieci i młodzieży może być spowodowana wieloma czynnikami.
Chwilowa niedowaga może być związana z etapem rozwoju lub wystąpieniem choroby. W przypadku dzieci urodzonych z niską masą urodzeniową, szczególnie należy zwracać uwagę na tempo przyrastania, a masa może być przez dłuższy czas nadrabiana i być mniejsza niż u rówieśników.
Często zmniejszony apetyt, a co za tym idzie mniejsze spożywanie pokarmu występuje u niemowląt podczas ząbkowania, kolek czy skoku rozwojowego. Infekcje układu pokarmowego, oddechowego czy moczowego również mogą wpływać na apetyt.
U dzieci możemy również zaobserwować przemijającą neofobie żywieniową, czyli niechęć do próbowania nowych produktów. Jeśli ona nie ustępuje, a kolejne produkty zostają wykluczane z diety należy pomyśleć o pomocy specjalisty – terapeuty, czy psychodietetyka.
Gdy niedobór masy ciała jest przejściowy i nie przekracza 15% nie ma czym się martwić, jednak w przypadku dłuższego utrzymywania się należy udać się do lekarza i wykonać badania. Należy wykluczyć różnego rodzaju choroby: od genetycznych, po cukrzyce, nadczynność tarczycy, alergie, zakaźne, nowotworowe, czy pasożytnicze. Warto również skonsultować leki jakie przyjmuje dziecko.
Najczęściej zbyt niska masa ciała spowodowana jest spożywaniem niewystarczającej ilości pożywienia przez pociechę. W zależności od wieku przyczyna może być różna. Odmawianie spożywania posiłków u nastolatków może być związane z obawą przed nadmierną masą ciała, a nawet z zaburzeniem odżywienia – np. z jadłowstrętem psychicznym (anoreksja).
W przypadku noworodków i niemowląt karmionych piersią nie jesteśmy w stanie do końca stwierdzić, ile tak naprawdę mleka zjadło dziecko. W przypadku nieprawidłowego przyrostu masy ciała można podejrzewać, że otrzymuje zbyt mało mleka z piersi. Przyczyną może być niewystarczająca laktacja u matki związana, np. ze stresem, trudnym porodem lub kwestie anatomiczne.
Niektóre niemowlęta potrzebują więcej czasu i prób, aby załapać karmienie piersią lub pomocy specjalisty, np. podcięcia wędzidełka, specjalnych mieszanek w przypadku alergii, czy refluksu. Warto również sprawdzić poziom żelaza – nie jest on dostarczany z mlekiem kobiecym, a w przypadku anemii apetyt może być mniejszy.
Przy karmieniu sztucznym należy zwracać uwagę na prawidłowość przygotowania mieszanki, aby nie była zbyt rozwodniona, a porcje zbyt małe, za rzadko podawane.
U małych dzieci ze względu na dynamiczny rozwój również mogą pojawić się problemy z niedoborem masy ciała, zwłaszcza u pociech bardzo żywych, których jest wszędzie pełno. Należy wtedy zadbać, aby oprócz zabawy, dziecko znalazło czas na regularne posiłki.
Czynniki psychospołeczne również są bardzo istotne. Niedobór masy ciała może być spowodowany problemami finansowymi rodziny, zaburzonymi więziami (używki, zaniedbywanie/wykorzystywania dziecka, czy depresja).
Musimy pamiętać również, że tempo przyrastania zmienia się wraz z wiekiem oraz nabywanymi umiejętnościami. Niemowlę rozpoczynające przygodę z chodzeniem, może mniej przybierać na wadze mimo większego apetytu, niż w okresie mniejszej aktywności – więcej spalonych kalorii.
Pomimo spożywania odpowiedniej ilości kalorii i substancji odżywczych może dojść do niedożywienia. Tu należy wymienić niektóre choroby układu pokarmowego, zespół złego wchłaniania lub zwiększenie zapotrzebowania energetycznego (oparzenia, przewlekłe infekcje, nowotwory, wysiłek fizyczny -treningi).
Należy pamiętać, że dzieci różnie się rozwijają, każde w swoim tempie i różnice w wzroście, jak i masie ciała mogą być znaczne. Fakt, że dziecko koleżanki w danym wieku waży więcej wcale nie musi oznaczać, że nasze waży zbyt mało. Oczywiście w przypadku wątpliwości warto sięgnąć po siatki centylowe lub/i skonsultować się ze specjalistą.
Przyczyn zbyt niskiej masy ciała może być wiele. Jeśli niedowaga występuje przejściowo i dziecku wrócił apetyt, a masa ciała do normy, nie trzeba zbytnio się przejmować. Jednak w przypadku utrzymujących się problemów z masą ciała i brakiem przyrostów, należy skonsultować się z lekarzem i poszukać przyczyny.
